فرايند اعتباربخشی

مفهوم واژه اعتباربخشی مطابق با تعریفی که شورای اعتباربخشی آموزش عالی¹ از آن ارائه داده، عبارت است از فرایند چندمرحله­ای و دانشگاهی که مبتنی بر خود ارزیابی دانشگاه از خود و سپس ارزیابی دانشگاه از سوی تیم خبرگان (سازمان­های اعتباربخش) مطابق با استانداردهای از پیش تعیین شده است. این فرایند در وهله­ی اول به منظور پاسخگویی به عموم در قبال خدمات آموزشی ارائه شده و سپس به منظور بهبود کیفیت آموزش در دانشگاه انجام می شود. به منظور نیل به این اهداف، کیفیت برنامه های آموزشی، اعضای هیئت علمی و کارکنان مورد ارزیابی قرار می گیرند.

اعتباربخشی فرایندی ذهنی² و مبتنی بر نظرات افراد (تیم خبرگان) است که در آن وضعیت هر دانشگاه بدون توجه به وضعیت مراکز همتای آن سنجیده می­شود. این سنجش و ارزیابی یک ارزیابی بیرونی است که از سوی تیم خبرگان (سازمان­های اعتباربخش) انجام می­شود. توجه به این نكته بسیار مهم است که چنین سازمان­های اعتبار بخشی³ باید مورد تایید مراجع ذیصلاح⁴ در هر کشور و یا در سطح جهانی قرار بگیرند.

همانطور كه در فرايند اعتباربخشی در شکل زير نشان داده شده است این فرایند، با تکمیل و ارسال فرم تقاضای انجام فرایند اعتباربخشی شروع شده و در صورت موافقت سازمان اعتباربخش فرایند ارزیابی رسما آغاز می­شود. سازمان اعتباربخش در این مرحله، اطلاعات و مستندات مورد نیاز را به دانشگاه اعلام نموده و دانشگاه موظف است همزمان با تکمیل فرم تقاضا، اطلاعات مورد نیاز را تهیه و به سازمان ارسال نماید. اطلاعات مورد نیاز سازمان­های اعتباربخش مشابه بوده و تنها در 10 یا 20 درصد از موسسه­ای به موسسه­ی دیگر متفاوت است. این اطلاعات در 5 دسته موضوعی شامل آموزش، پژوهش، دانشجویی، توسعه سازمان و نیروی انسانی و بین الملل طبقه بندی می­شوند. فعالیت تکمیل و ارسال اطلاعات و فرم تقاضای اعتباربخشی در واقع فعالیتی است که پیش از انجام ارزیابی اصلی انجام می­شود. ارزیابی اصلی در اعتباربخشی با خود ارزیابی دانشگاه از سوی خودش شروع می شود. برای اين منظور دانشگاه می تواند از الگوها و فرم های ارزيابی خود استفاده نمايد و يا از الگوها و فرم های پيشنهادی سازمان اعتباربخش بهره مند شود. سپس ارسال مستندات خودارزيابی دانشگاه به سازمان اعتباربخش آغاز می شود. سازمان اعتباربخش مستندات و مدارك خودارزيابی را در تيم كارشناسی خود بررسی نموده و برای تاييد صحت محتوای آن مطابق با برنامه زمانبندی از پیش تعیین شده و توافق شده با دانشگاه از دانشگاه بازديد كرده و با كاركنان، دانشجويان، مديران و اعضای هيئت علمی مصاحبه می نمايد. در نهايت با ارائه گزارشی از نتايج خودارزيابی و مشاهدات تيم ارزيابان تصميم اعطای امتياز اعتباربخشی به دانشگاه اخذ شده و رسما به دانشگاه ابلاغ می گردد. در فاصله ميان بازديد از دانشگاه تا اعلام نتيجه اعتباربخشی، فرصتی وجود دارد تا دانشگاه بر روی رهنمودهای ارتقا، نقاط ضعف و كاستی هايی كه از سوی سازمان اعتباربخش اعلام شده هر چه بيشتر توجه نمايد، آن ها را برطرف نموده و مجددا آمادگی خود را جهت بازديد مجدد ارزيابان اعلام نمايد. اين مراحل در شكل زیر نشان داده شده است.

توجه به اين نكته ضروری است كه اعتباربخشی فرايندی مداوم بوده و تمامی ابعاد دانشگاه را در برمی گيرد.

بدين ترتيب به منظور جلب مشاركت، همكاری و وظيفه­مند نمودن هر يك از واحدهای موضوع ارزيابی در فرايندهای ارزیابی (آموزش، پژوهش، دانشجویی، توسعه­ی سازمان و نیروی انسانی، و بین الملل)، نياز به تعريف و تدوين پروتكل اجرای فرایند اعتباربخشی است.